Hahamlar kamu politikası hakkında konuşamıyorsa, Tevrat'ın anlamı nedir?
-Hahamı ne zaman arıyorsun?
-Bazen şikayet etmek için. (Sonuçta biz Yahudiyiz. Ancak genellikle bir yaşam döngüsü olayı meydana gelir. Bir doğum, tanrıya şükür. Yaklaşan bir düğün. Hastalık. Geçen yıl çok sık ölüm oldu.
Geçtiğimiz 13 ay boyunca, trajedi hahamların istikrarlı bir omuz, açık kulaklar ve yol gösterici bir el sağlamak için öne çıkmalarını istedi. Çok acı vericiydi, ama bu bir ayrıcalıktı. COVID felaketi, hahamların yüzleşmeye yardımcı olmak için benzersiz bir şekilde donatılmış olarak görüldüğü bir meydan okumayı temsil eder. Normal zamanlardan bile daha fazla, zamansız ölüme eşlik eden acı içinde topluluklarımızla birlikte yürüdük.
Benim için bu bir soruyu gündeme getiriyor: eğer hahamlar acı, kayıp ya da keder çekenlere katılmak için nitelikli ise, o zaman topraklarımızdaki acıya, kayba, kedere yol açan kırılganlığı ele almak için de nitelikli değil miyiz?
Bazı Yahudiler için cevap kesin bir “hayır”. Kriz zamanlarında hahamları çağıran Yahudiler bile, bazen kamu politikası, sosyal adalet ve – en kirli kelimeleri - "siyaset" Tevrat'ı öğretenler için açıkca hor görüyorlar.
Ne işi var diye soruyorlar, bir hahamın böyle şeyler hakkında konuşması var mı?
Bu hafta okuduğumuz iki bölümden ikincisi, Tanrı'nın “k'doshim t'hiyu ki kadosh Ani” — “kutsal Ol, çünkü ben kutsalım.” Tanrı'nın kutsallığı sadece Tanrı için değil, alçakgönüllü ölümlülere ulaşılamaz. Aksine, insanlar bu kutsallığı somutlaştırabilir, İlahi olanın kişileştirilmesi haline gelebilir.
Bazı gelenekler bu olasılığa izin verirken, görünürdeki kutsal kişiden akrabalarından ayrı olarak ya da fiziksel olarak gizlenmesini isterler. Tevrat'ın davayı takip etmesi şaşırtıcı olmazdı; sonuçta, bazı bağlamlarda “kadosh” kelimesi “ayrı” anlamına gelir. "Ama Kedoshim'in kutsallığı ritüel görevliler, rahipler için ayrılmamıştır. Bunun yerine, Tanrı Musa'ya kutsal olanla ilgili olarak tüm topluluk olan “kol-eidat” ile konuşmasını emreder.
Her birimizin kutsallık yaratmaya katıldığı ısrarı, Yahudi teolojisinin önemli bir unsurudur. Bu kutsallığı nasıl gerçekleştirdiğimiz Kedoshim'in konusudur. Evet, ritüel kutsallık için talimatlar vardır: putlara değil, Tanrı'ya fedakarlıklar sunun; tüketildiklerinden ve çürümeye bırakılmadıklarından emin olun; Şabat tutun. Birbirleri ile o toplumda toplum ve etkileşim oluşturmak nasıl ama öğretileri toplu dahil.
Talimatların çoğu güç dengesizliklerini içerir. Kedoshim nispeten zayıf gruplarla ilgili yasaları sıralar: yaşlılar, tüketiciler, göçmenler, işçiler.
Örneğin, toprak mülkiyeti yoluyla güç tahakkuk edenler, ürünlerinin bir kısmını fakir ve topraksız olanlar için bırakmalıdır. İşe güce ve itfaiye çalışanları olanlar işçilerine saldırmama konusunda uyardı. Hakimler olarak yetkilendirilenler için, “avel b'mishpat”, ayrımcılığın “şiddetli adaletsizliği” gibi çalmak, yalan söylemek yanlış ve inkar etmek yasaktır.
Bildiklerinden dolayı güce sahip olanlar bile belirli standartlara bağlıdır. Bir kişi belirli bir kişi hakkında bilgi sahibi olursa, Tevrat onlara bu bilgiyi yayma konusunda yürüyen bir “seyyar satıcı” olan “rachil” olmamalarını emreder. Tersine, Eğer bilgi başkaları için tehlikeyi önleyebilirse, o zaman bu bilgiye sahip olan kişi artık komşusunun kanı dökülürken etrafta duramaz.
Bu da bizi tekrar ölüm meselesine getiriyor. Bir ölüm olduğunda, hahamı ara. Ama bu ülkede bu kadar gereksiz ölümle, yardım edemem ama merak ediyorum: neden daha önce aramadın?
Sadece Kedoshim'in öğretilerini gözlemleseydik kaç Amerikan ölümü tamamen önlenebilir olurdu? Üst geçitler altında yok olan evsiz komşularımızın ölümleri gibi, zenginliği olanlar daha fazla tahakkuk etmeye devam ederken, tarlalarının en küçük köşelerini bile terk etmelerini isteyen vergilerle savaşıyor mu?
Ya da Ice ajanlarının acil servisin parlak ışığında onları yakalamaması için hayat kurtarıcı sağlık hizmeti aramaktan korkan belgesiz göçmenlerin ölümleri?
Ya da güvensiz çalışma koşullarından çöken, havalandırılmamış kalabalık işyerlerinde Covid’e maruz kalan ya da sadece aşırı çalışan işçilerin ölümleri, insan yaşamı ve onuru üzerindeki kurumsal kampanya katkılarına değer veren politik bir sistem tarafından savunmasız bırakıldı mı?
Ya da George Floyd ve Daunte Wright ve Breonna Taylor gibi ölümler ve sayısız daha fazlası-avel b'mishpat olmasa da, ırksal bir kast sisteminin şiddetli adaletsizliği üzerine inşa edilmiş bir ceza adalet sisteminin kurbanlarının utanç verici bir yahrzeit listesi?
Bunların hiçbiri haber değil. Bu bilgilerin hiçbiri bizim için mevcut değildir. Komşumuzun kanı dökülürken sessizce duran suç ortağı değil miyiz?
Tevrat'ın bu çok yaygın Amerikan zulümleri hakkında bize öğretecek hiçbir şeyi yok mu? Eğer öyleyse, o zaman bu geleneğimiz nedir? Hoş anıların solmuş bir karalama defteri mi? Sevgili büyükanne bağlantısı belirsiz bir anlamda?
Peki ya hahamlar? Biz sadece Tanrı'nın taçlandıran yaratılışına, insana kar sağlayan düzensiz bir toplumun ardından süpürmek için çağrılan manevi sağlık çalışanları mıyız?
Tevrat'ta kutsallığın tersi sekülerlik değildir. Tevrat'ta “laik” yoktur.
Kutsallığın tam tersi putperestliktir. Bu kötülüktür.
Hahamlar senin yanında dururlar, mezarın derinliklerine bakarken seni desteklerler.
Alçakgönüllüyüz ve bunu yapmaktan onur duyuyoruz. Ama mezarlığın kapılarının dışında birlikte durmanın, kutsal toplumun Tevrat'ını öğrenmenin, kutsal ekonomiyi inşa etmenin, kutsal medeniyetin temel taşı olan kutsal adaletin yetiştirilmesinde ortaklık kurmanın zamanı geldi.
/Haham Michael Rothbaum - Acton, Massachusetts'teki cemaat Beth Elohim'in manevi lideridir. Yahudi Hukuk ve sosyal eylem İttifakı ve New England Yahudi çalışma Komitesi'nin danışma kurullarında görev yapıyor ve T'ruah: Haham İnsan Hakları çağrısı üyesidir.
/The Times Of İsrael-İsrailpost
/İsrailpost için Abdullah Yiğit tarafından tercüme ve edit edilmiştir.