Chaim (Haim) Weizmann 27 Kasım 1874-9 Kasım 1952 Siyonist lider ve İsrail devlet kurucusu. Siyonist Örgütün Başkanı olarak çalışmalarını sürdürdü ve daha sonra İsrail'in ilk Cumhurbaşkanı olarak görev yaptı.
16 Şubat 1949 tarihinde seçilen Weizmann, yeni kurulan İsrail devletinin tanıması için Amerika Birleşik Devletleri hükümetnii ikna etti, 1952 yılında ölümüne kadar görevine devam etti.
Weizmann çalışmalarında bakteriyel fermantasyon yoluyla aseton üreten aseton-bütanol-etanol fermantasyon sürecini geliştiren bir biyokimyacı idi. Onun aseton üretim yöntemi için Rehovot, İsrail de Weizmann Bilim Enstitüsünü kurdu. I. Dünya Savaşı sırasında İngiliz savaş endüstrisi için büyük çalışmaları oldu, ayrıca İbranice'nin kullanılmasında etkili oldu.
Weizmann, Pinsk'in (şu anda Belarus'taki Rus İmparatorluğu'nun) küçük Motol kasabasında (Motyli, şimdi Motal) doğdu ve 1899'da İsviçre'deki Fribourg Üniversitesi'nden kimya dalında mezun oldu. Cenevre Üniversitesi'nde kimya dersleri verdi. (1901-1903) ve daha sonra Manchester Üniversitesi'nde ders verdi.
Vera Weizmann ile evlendi. Çiftin iki oğlu vardı.
Chaim Weizmann, karısının yanına, İsrail'in bilim araştırma enstitüsü Weizmann Bilim Enstitüsü'nün zemininde bulunan Weizmann'daki evinin bahçesine gömüldü.
Bilimsel kariyer
Weizmann, 1901 ve 1903 yılları arasında Cenevre Üniversitesi'nde kimya dersleri verdi ve daha sonra Manchester Üniversitesi'nde ders verdi. 1910'da İngiliz bir konu oldu ve Manchester'da öğretim görevlisi iken, büyük miktarlarda istenen maddeleri üretmek için bakteriyel fermantasyonun nasıl kullanılacağını keşfettiği için ün kazandı. Endüstriyel fermantasyonun babası olarak kabul edilir.
I. Dünya Savaşı'nda (1916-19) İngiliz Amiralliği laboratuvarlarının direktörlüğünü yaptı. Ünlü oldu çünkü bakteriyel fermantasyonun büyük miktarlarda istenen maddeleri üretmek için nasıl kullanılacağını keşfetti ve günümüzde endüstriyel fermantasyonun babası olarak kabul ediliyor. Aseton üretmek için bakteriyi kullandı Müttefik savaş çabası için kritik olan patlayıcı itici gazların üretiminde aseton kullanılmıştır. Weizmann, telif hakkı karşılığında aseton üretim haklarını Commercial Solvents Corporation'a devretti.
Winston Churchill, Weizmann'ın 1915'in başındaki keşiflerinin muhtemel kullanımının farkındaydı ve Mühimmat Bakanı David Lloyd George Weizmann'ın süreci geliştirmesini teşvik etmek için Churchill'e katıldı.
Weizmann'ın çalışmalarının önemi, Dışişleri Bakanı Arthur Balfour'u, İngiliz Siyonist Federasyonu başkanlığına yükselen Weizmann'ın Siyonist hedeflerini desteklemek amacıyla 1917'deki Balfour Deklarasyonu'nu yayınlamaya teşvik etti.
1934 yılında İsrail Sieff'in rahmetli oğlunun anısına bağışladığı maddi destekle Daniel Sieff Araştırma Enstitüsü'nün kurulmasına öncülük etti. Weizmann, bu enstitü laboratuvarlarında, öncelikle organik kimya alanında aktif olarak araştırma yaptı. 1949'da Sieff Enstitüsü, şerefine Weizmann Bilim Enstitüsü olarak yeniden adlandırıldı.
Weizmann ve Balfour Deklarasyonu
1917'de I. Dünya Savaşı sırasında Weizmann, Balfour Deklarasyonu'nda Lord Balfour ile çalıştı. Balfour'la ilk kez 1906'da Britanya'nın Uganda'ya bir Yahudi anavatanının olası bir yeri olarak sunduğu yıl tanıştı.
Bu ilk toplantıda, Balfour Weizmann'ın kişiliğinden etkilendi ve kendisine Filistin'in neden Siyonizmin temeli olabileceğini sordu. Weizmann, "Başka bir şey putperestlik olur" diyerek, Siyonist Yahudilerin tarihi efsanesi Kudüs (Nil’den Fırat’a kadar olan bölge) ve etrafı yani Filistin topraklarını anavatan olarak görüyordu.
Balfour, buluşları ve İngiltere’ye sağladığı fayda nedeniyle nasıl bir ödeme yapması gerektiğini sorduğunda, Weizmann, "İstediğim tek şey var: Halkım için ulusal bir ev" dedi. Sonunda keşfi için hem ödemeleri hem de İsrail devletinin kökenleri tarihinde rol aldı.
2 Kasım 1917'deki Balfour Deklarasyonu, İngiliz Hükümeti'nin daha sonra Suriye'nin Büyükşehir eyaletinin bir parçası olan Osmanlı Filistin bölgesi olan bir Yahudi vatanının oluşturulmasına yardım etmesini taahhüt etti.
16 Mayıs 1916'daki Sykes-Picot Sözleşmesi sayesinde Siyonist Yahudiler stratejik, ticari ya da her ikisinde de kendi çıkarlarına sahip oldukları bölgelere yönelik iddialarını çoktan ele geçirmişlerdi. Balfour Deklarasyonu Siyonistler için bir kağıt parçası vaadinden daha fazlaydı. Filistin bölgesi ile ilgili olarak Mekke Şerifi Emir Hüseyin'e de bazı sözler verdi, bu nedenle savaş sonrası İngiltere, bir uzlaşma yapmak zorunda kaldı.
Arap liderlerle buluşma
3 Ocak 1919'da gelecekteki Iraklı Kral Faysal I, Ortadoğu'daki Araplar ve Yahudiler arasındaki ilişkiyle Faysal-Weizmann Anlaşmasını imzaladı.
Weizmann, Arap desteğinin Filistin'de artan Yahudi yerleşim sürecine önemli ölçüde yardımcı olacağını biliyordu. İngilizlerin yardımına karşılık olarak önemli bir bölgeyle ödüllendirilmek isteyen Faysal, çok büyük bir Arap devleti olacağına inandığı altyapının kurulmasında Yahudilerin yardımına karşılık Yahudi yerleşimini desteklemeyi kabul etti.
Uluslararası Siyonist hareket üyelerinin çoğunun becerileri ve serveti göz önüne alındığında, anlaşma faydalı görülebilir. Anlaşma yalnızca birkaç ay sürdü, çünkü bu ilişki Weizmann'ın Filistin'de bağımsız bir Arap devletinin oluşturulması için başvuru yapan Arap delegasyonunun 1919'daki Paris Barış Konferansı'na dayanamadı.
Weizmann, Paris Barış Konferansında, 1919
İngiltere ve Fransa özel anlaşmalar ile kendi iddialarını çoktan almalarına rağmen Weizmann, bir Yahudi vatanı kurmak için müttefik liderlere, eski Alman ve Osmanlı mülklerini nasıl bölüştüreceklerini açıklayıp tartışan Yahudi heyetinin lideriydi.
Weizmann, Paris’te önerilen vatanın haritasıyla bir beyannameyi birlikte sundu. Bu, Faysal'ın Arap delegasyonunun istediği devletin Filistin'i de içereceği beklentisiyle çarpıştı. Yahudiler İngiltere’ye emanet edilen bir manda oluşturulmasını desteklediler.
Yeni kurulan Milletler Cemiyeti, 24 Temmuz 1922'de İngilizlerin Filistin topraklarındaki vekaletini onayladı. “Aynı zamanda tüm vatandaşların medeni ve dini haklarını koruduğu” söylenen İngiltere’den “Yahudi ulusal vatanının kurulmasını güvence altına alması” istendi.
Filistin, ırk ve dine bakmaksızın. "6 Barış Konferansı sona erdiğinden sonra Filistinli Araplar, hem Hıristiyan hem de Müslüman olarak İngiliz manda yönetimini protesto etmeye başlamıştı. Suriye ve Filistin’in Haşimi Emir Hüseyin ailesi tarafından yönetilmesi beklentisi yanı sıra aynı aile Hicaz’ı yönetmeye de devam ediyordu. Fransa Suriye’den vazgeçti ve Hüseyin Suudi Arabistan’ı kuran Prens Abdul Aziz Ibn Saud tarafından sürgüne gönderildi. 1921'de İngilizler, Emir Faysal'ı Irak Kralı ve kardeşi, Seyyid Abdullah’ı da Ürdün Kralı yaptı. Her iki bölge de eski Osmanlı İmparatorluğu'nun sorunlu bölgeleri.
Dünya Siyonist Örgütü Başkanı
1920'den sonra Weizmann, dünya Siyonist Hareketi'nde iki kez (1920-31, 1935-46) Dünya Siyonist Örgütü başkanı olarak görev yaptı. 1921'de Kudüs'te bir İbrani Üniversitesi kurmak için bağış toplayan biri olarak Albert Einstein ile çalıştı.
Peele Komisyonu
Yahudi göçü Filistin’e ilk başta İngiliz yönetimi tarafından teşvik edildi. Bununla birlikte, bir dizi isyanın neden olduğu sivil huzursuzluk sonrasında bu göç kısıtlandı. Filistin’e Yahudiler gelmeye devam etti ve denizaşırı ülkelerdeki zengin Yahudilerin maddi yardımlarıyla, küçük Yahudi cemaatleri daha büyük Arap topluluğunu ekonomik ve eğitimsel başarıda geride bıraktı.
Bu eşitsizlik sosyal huzursuzluğa yol açtı. Arap cemaatinin liderleri, Yahudilerin Filistin topraklarını işgaline o kadar açık bir şekilde karşı çıkıyorlardı ki, İngiltere kendi yetkisini kullanmaya başladı. Filistin’e göçün yavaş ilerlemesinden etkilenen bazı Siyonistler İngilizlere karşı doğrudan harekete geçmeye başladı.
1936'da Stanley Baldwin, bir dizi çatışmanın ardından Peele Komisyonunu kurdu. Weizmann, iki devletli çözümle gelen komisyonda taraftı. Kuzeyde Yahudilerin zaten çoğunlukta olduğu bölge Yahudi devleti, Güney bölgesi toprakları Arap devleti olacaktı. Nüfus transferi ikisi arasında denetlenecekti. İngilizlerin görevi, Kudüs ve yakın çevresinin sürekli yönetimi ve kutsal şehir hakkındaki rakip Müslüman ve Yahudi iddialarını incelemekti. Weizmann, Komisyonun Siyonist harekete yeni bir umut verdiğine ikna oldu. 1939'da Weizmann, yasal Yahudi göçünü kısıtlayan Beyaz Kitap'ın yayınlanmasını önlemeye çalıştı. II. Dünya Savaşı'nın da etkisiyle İngiliz hakimiyeti zayıfladı ve Siyonist göçmenlerin Filistin’i işgali daha da arttı.
Savaş sırasında, Weizmann, İngiltere Tedarik Bakanlığına onursal bir danışmandı ve sentetik kauçuk ve yüksek oktanlı benzin üzerine araştırma yapıyordu. Buluşları ve katkıları nedeniyle İngiltere ile ilişkileri ileri düzeydeydi.
İsrail'in ilk başkanı
Adolf Hitler'in Yahudi Soykırımı yaptığı iddiaları dünyayı bir Yahudi vatanının yaratılmasına karşı daha sempatik hale getirdi. Binlerce Yahudi evsizdi ve İsrail'e göç etmeye çalışıyordu, ancak İngiliz kısıtlaması hala yürürlükteydi. İngiltere Filistin'den çekilme niyetini açıkladı ve sorumluluğu yeni uluslararası kuruma devretti. Birleşmiş Milletler, en azından başlangıçta BM’in altındaki üçüncü bir varlık olarak Kudüs’te iki devletli bir çözüm öneren bir komisyon kurdu.7
29 Kasım 1947'de Birleşmiş Milletler Genel Kurulu, Arap ve Yahudi devletinin kurulmasına izin veren 181 sayılı kararı kabul etti. Bütün Müslüman dünyası plana karşı oy kullandı. İngiltere iki devletin ortaya çıkacağı herhangi bir süreci kolaylaştırmak için hiçbir girişimde bulunmadı. Arap Birliği, ayrı bir devlet fikrine karşı çıktı. Daha sonra, Filistin'deki Yahudi liderler çoğunlukta oldukları ve 181 sayılı kararın bir Yahudi devleti olacağını belirten topraklarda kendi kaderlerini tayin etmeye karar verdi.
Weizmann, Amerika Birleşik Devletleri Başkanı Harry Truman ile bir araya gelerek, İsrail yönetimin kurulması için Amerika Birleşik Devletleri'nin desteğini almak için çalıştı. Truman, işgalci Siyonist yeni devleti tanıyan ilk devlet başkanıydı. İngilizlerin çekilme arefesinde, Yahudi Siyonist liderler bağımsızlıklarını ilan ettiler ve topraksız bir halkın toprak sahibi olan bir halkı yerlerinden kovarak, işgal ve katliamla kurdukları modern İsrail devleti (!) doğdu.
2 Kasım 1917'deki Balfour Deklarasyonu sonrasındaki süreçle Yahudilerin anavatan istekleri karşılanmış oldu. Batılı emperyalizmin oluşturduğu Milletler Cemiyeti “Eretz-İsrail ve Yahudi halkının Ulusal Evini yeniden inşa etme hakkı." Filistin’deki iddiasıyla işgali onayladı.
Weizmann, İsrail'in ilk Cumhurbaşkanı oldu ve ölümüne kadar bu görevde kaldı. Arap devleti 1949'da kurulmazken, daha sonra oluşturulan Filistin yönetimi ise tam bir devlet olarak tanınmadı işgalci İsrail rejimi ise Filistin’deki işgalini artırarak göçmen Siyonist Yahudileri yurtdışından getirmeye ve bu işgal için her türlü imkanı kullanmaya devam ediyor.
Miras
Chaim Weizmann Filistin topraklarının işgali ile oluşturulan Siyonist İsrail'in ilk cumhurbaşkanı olarak bilinecek. Yeğeni Ezer Weizmann da daha sonra İsrail devlet başkanı oldu.
Ancak Weizmann’ın şöhreti yalnızca siyasi arenada değil yaşadığı Rehovot'ta bir araştırma enstitüsü kurdu. (şimdi Weizmann Bilim Enstitüsü)
14 kardeşi olan Chaim Weizmann'ın ailesinin büyük çoğunluğu Filistin'e göç etti, göç edenler arasında iki de kimyager vardı; Dr. Anna (Anushka) Weizmann, Daniel Sieff Araştırma Enstitüsü laboratuvarındaki çalışmalarında kendi adına birçok patent tescil ettirdi. Kardeşi Prof. Moshe Weizmann, Kudüs İbrani Üniversitesi Kimya Fakültesi başkanı oldu. Rus Devrimi ile beraber Shmuel ve kız kardeşi, Maria (Masha) Sovyetler Birliği'nde kaldı.
27 Kasım 1881 - 24 Eylül 1966 yılları arasında yaşam süren Vera Weizmann, İsrail Devleti'nin ilk Cumhurbaşkanı (Chaim Weizmann) eşi, bir tıp doktoru ve bir Siyonist eylemcidir.
Vera Chatzman Rus İmparatorluğunda Feodosya Chatzman'ın kızı olarak, Rostov kentinde doğdu. Cenevre'de tıp ve müzik eğitimi alan Vera Chatzman, İsviçre Chaim Weizmann Üniversitesi Siyonist Club'ın idaresinde bulundu.
Ezer Weizmann 15 Haziran 1924 tarihinde Tel Aviv'de doğdu. Weizman'ın babası, Osmanlı ordusunda görevli bir tabip subaydı ve 1918'de Kudüs'den ayrılan son birlikte görev aldı. Hayfa'da büyüyen Weizman, Reali Lisesi'ne gitti. Reuma Schwartz ile evlendi ve bu evlilikten Şaul ve Mişal adında iki çocuğu oldu. 1991 yılında bir trafik kazası sonucu Şaul ve karısı Reuma öldü. Weizman, aynı zamanda İsrail'in ilk Cumhurbaşkanı olan Haim Weizmann'ın yeğeni idi. Eski Cumhurbaşkanının yeğeni olarak ün yapmamak için soyadının son harfini atmıştır. Ezer Weizmann, 15 Haziran 1924, ö. 24 Nisan 2005) İsrail Cumhuriyeti'nin 7. Cumhurbaşkanı olan Weizman (1993-2000), aynı zamanda İsrail Hava Kuvvetleri Komutanlığı ve Savunma Bakanlığı yapmıştır. 24 Nisan 2005'te solunum yetmezliğinden ölen Weizman diğer İsrail devlet adamlarının aksine Herzl Tepesi'ne değil Or Akiva'daki aile kabristanına defnedilmiştir.
13 Mayıs 1993 tarihinde İsrail rejim parlamentosu Knesset tarafından Cumhurbaşkanı seçilen Weizman, cumhurbaşkanlığı devrinde Yaser Arafat'ı evinde misafir etmiş, Özgürlük için Filistin Demokratik Cephesi lideri ile görüşmüş ve Suriye ile barış yapabilmek için Golan tepelerinin verilmesini istemiştir. Bu görüşü nedeniyle sağ partilerin hedefi haline gelen Weizman görev süresinin bitimine 3 yıl kala yolsuzluk iddiaları nedeniyle gelen baskılara boyun eğerek görevinde istifa etmiştir.