İsrail-Filistin meselesinin yönetimin kısa vadeli gündeminde belirgin bir şekilde yer alması beklenmese de, ABD yeni Başkanı Joe Biden'in dış politika ve savunma atamalarının konuyla ilgilenmesi bekleniyor.
Joe Biden, İsrail-Filistin barış sürecinin derin ve devam eden bir durgunluk içinde olduğu bir zamanda ABD Başkanı olarak görevine başladı.
ABD eski Başkanı Donald Trump yönetiminin İsrail-Filistin çatışmasına ilişkin politikaları sadece Washington ve Ramallah arasında bir sürtüşme yaratmaya hizmet etti ve çatışmada arabulucu olarak geleneksel Amerikan rolünden ödün verdi. Gelen yönetim, hem yerel hem de küresel olarak bir dizi zorlukla karşı karşıya. İsrail-Filistin meselesinin yönetimin kısa vadeli gündeminde belirgin bir şekilde yer alması beklenmese de, Biden'in dış politika ve savunma atamalarının konuyla ilgilenmesi bekleniyor.
Yeni yönetimin ilk günleri, organizasyon, öğrenme ve hazırlık için önemli bir dönemdir. Bu dönemde konsolide edilen desenler, yönetimin gelecekteki seyrini etkiler ve benimsenen mekanizmalar ve ilkeler, politikanın temeli olarak hizmet eder ve önümüzdeki yılların tonunu belirler.
Yönetimler maksimum güce sahiptir ve ilk günlerinde bol miktarda kredi alırlar. Bu, özellikle kongrenin her iki evinde de çoğunluğa sahip olan ve İsrail-Filistin barışını ilerletmek için bir ivme yaratmak için bu dönemi iyi kullanabilen Biden yönetimi için geçerlidir.
Bu amaçla, bir Mitvim Enstitüsü görev ekibi aşağıdaki politika yönergelerini önerir:
1. İsrail-Filistin çatışmasının çözümünün önemini vurgulamak.
İsrail-Filistin sorunu son yıllarda uluslararası gündemde marjinalleştirildi, küresel aktörler iç kaygılara ve daha fazla yanan bölgesel konulara ve Covid-19 krizine kayıyor. Karşı karşıya olduğu sayısız zorluğa rağmen, Biden Yönetimi En Başından beri İsrail-Filistin çatışmasının çözümüne önem verdiğini ve konuyu uluslararası gündeme getirme niyetini doğrulayan beyanları ve adımları başlattığını belirtmelidir.
2. Filistin liderliği ile bağları yenilemek ve güven inşa etmek. Gelen yönetim, ABD'nin Filistin liderliği ile olan bağlarının yenilenmesini erken bir aşamada duyurmalı ve üst düzey bir siyasi diyalog başlatmalıdır.
Yenilenen bağlar, Washington'daki FKÖ ofislerini ve Doğu Kudüs'teki ABD Konsolosluğunu yeniden açarak ve USAID (Amerika Birleşik Devletleri’nin fakir ülkelere ekonomik ve insani yardım yapmak için kurduğu organizasyon) Filistinlilere yardımını ve UNRWA'ya fon sağlamayı sürdürerek Trump dönemi önlemlerini geri almalı. Yönetim ayrıca, C bölgesindeki ekonomik projeleri teşvik etmek ve Covid-19 krizinin hafifletilmesine yardımcı olmak gibi Filistinlilere karşı güven artırıcı önlemleri de ilerletebilir. ABD'nin iki devletli çözümün geleneksel desteğine ve yerleşimlere karşı muhalefetine geri dönüşünün ilan edilmesi de önemli olacaktır.
3. ABD'nin iki devletli çözüme olan bağlılığını vurgulamak ve nihai statü anlaşması için parametreleri formüle etmek.
Biden yönetimi, İsrail-Filistin ihtilafını çözme vizyonu olarak 1967 sınırlarına ve karşılıklı olarak kararlaştırılan arazi takaslarına dayanan iki devletli çözüme olan bağlılığını ilan etmelidir. Böyle bir deklerasyon, ABD'nin uluslararası normlara, uluslararası hukuk ilkelerine ve BM Güvenlik Konseyi kararlarına olan bağlılığını onaylayacaktır. Aynı zamanda, yönetim, gelecekteki müzakereler için net bir çerçeve olarak hizmet etmek ve iç ve uluslararası söylemi şekillendirmek için nihai statüye sahip bir İsrail-Filistin anlaşması için parametreler formüle etmeye başlamalıdır. Bununla birlikte, yönetim böyle bir hareketteki zorlukları da tartmalı ve bu tür parametrelerin ortaya çıkmasının doğru zamanlamasını ve şeklini dikkatlice düşünmelidir.
4. İki devletli çözümün fizibilitesinin korunması ve kırmızı çizgilerin çizilmesi. Biden Yönetimi, iki devletli planın uygulanabilir ve somut bir çözüm olarak korunmasını sağlamalı ve onu alakasız hale getirmek için tasarlanan zemindeki çabaları engellemelidir.
Yönetim, sürünen ilhak önlemlerine, yerleşimlerin genişlemesine, karakolların yasallaştırılmasına ve E1 bölgesinde ve Givat Hamatos'ta İsrail inşaatına karşı net kırmızı çizgiler çizmek zorunda kalacak. Aynı zamanda, yönetim Filistinliler terör saldırıları ve karşı kışkırtmaya kınamak teröre karşı kararlı bir kampanya, yerleşmişlik talep ederken İsrail ve Filistin Yönetimi (PA), önceki anlaşmaları bağlılık onaylanmasını ve güvenlik ve sivil koordinasyonu sağlamak, talep edebilir.
5. Yeni bir uluslararası mekanizma ve bir teşvik paketi oluşturmak gibi çok taraflı adımlara öncülük etmek. Biden yönetimi, İsrail-Filistin barışını ilerletmek için uluslararası bir mekanizmanın oluşturulmasına öncülük etmelidir. Böyle bir mekanizma, önemli Arap ve Avrupa devletlerinin eklenmesiyle P5+1 modeline (İran nükleer anlaşmasını müzakere eden) veya Dörtlüye dayanabilir. Bu mekanizma, barış için uluslararası bir teşvik paketi oluşturmalı ve çatışmanın çözümü için uluslararası parametreleri özetlemelidir.
Ayrıca, bölgesel çalışma gruplarının oluşturulması, İsrail ve PA üyesi olan bölgesel örgütlerin kullanılması ve uluslararası bir barış Konferansının toplanması gibi ek çok taraflı önlemler için bir platform görevi görebilir.
6. Barış sürecini ilerletmek için İsrail-Arap normalleşmesini kullanmak. Yönetim, İsrail-Filistin barışını ilerletmek için İsrail ve Arap devletleri arasındaki ilişkilerde ilerlemeyi kullanmalıdır. Bunu yaparken, İsrail ile ilişkileri normalleştiren Devletleri İsrail ve Filistinlilerle ortak forumlara ve Batı Şeria ve Gazze Şeridi'ndeki ekonomik ve enerji projelerine entegre edebilir.
Başta Suudi Arabistan olmak üzere diğer Arap devletleriyle normalleşme anlaşmalarını teşvik etmeye çalışırken, yönetim, yerleşimlerin inşasının durdurulması ve sürünen ilhak üzerine normalleşmeyi şartlandırarak, diğerlerinin yanı sıra Filistin meselesiyle bir bağlantı oluşturabilir.
7. Gazze'deki durumun iyileştirilmesi ve iç Filistin bölünmesinin sona ermesi. Gazze Şeridi, her an şiddetli çatışmalara dönüşebilecek patlayıcı gerginliklerle kuşatılmış sert bir insani krizle karşı karşıya. ABD sürekli olarak bu sorundan uzaklaştı, ancak yeni yönetim bundan kaçınmayı bırakmalı ve çözümün ilerlemesine yardımcı olmalıdır. Yönetim, enerji, sınır geçişleri ve aşılar gibi konularda Gazze sakinlerinin refahını iyileştirmek için uluslararası ortaklarla planlar ve projeler geliştirmelidir.
Yönetim, İsrail ile Hamas arasındaki çatışmaları önleme çabalarına katılımını artırmak, BM elçisinin bu cephedeki çabalarına yardımcı olmak ve PA himayesinde Gazze sorununa uzun vadeli bir çözüm ilerletmek için de iyi bir şey yapacaktır.
8. Sivil toplum da dahil olmak üzere barış yanlısı İsrailli ve Filistinli aktörlerin güçlendirilmesi. Biden yönetimi, çatışmanın her iki tarafındaki vatandaşlar arasında diyalog ve işbirliğini ilerletmelidir.
Yönetimi, İsrail ve Filistin yanlısı barış sivil toplum örgütleri, onlarla idare temsilcileriyle düzenli toplantılar da dahil olmak üzere, destek sağlamak ve Filistin-İsrail Barış için işbirliği (M. Nita Lowey Ortadoğu Ortaklığı Kanunu) yapan kuruluşların yardımları yeni mevzuatın etkin bir şekilde uygulanması aramak gerekir. Aynı zamanda, yönetim, iki devletli çözüme olan desteği güçlendirmek ve bu konuda bir söylemi teşvik etmek için İsrail toplumundaki çeşitli unsurlara doğrudan hitap etmeli ve Filistin tarafında ortak İsrail-Filistin faaliyetlerini baltalayan normalleşme karşıtı eğilimi durdurmak için çalışmalıdır.
9. İsrail liderliği ve halkı ile ilişkilere yapıcı bir ton vermek. Yönetim, İsrail ile ilişkileri barışın ilerletilmesi ve karşılıklı güvenin yaratılması için elverişli bir şekilde şekillendirmelidir.
ABD eski başkanı Obama yıllarından İsrail hükümeti ve toplumuyla olan ilişkisine dair dersler çıkarmalı ve eleştiriyi ifade ederken bile söylemin tonuna ve tarzına dikkat etmelidir.
ABD yeni başkanı Biden yönetimi, İsraillilere yönelik kamu iyi niyet jestlerini başlatabilir ve İsrail'e sempati ifade edebilir ve aynı zamanda hükümete Filistin meselesiyle ilgili açık talepler sunabilir ve kırmızı çizgiler çizebilir.
//The Jerusalem Post’tan tercüme ve edit Abdullah Yiğit
//Lior Lehrs, İsrail bölgesel dış politikalar Enstitüsü Mitvim'de İsrail-Filistin Barışçılığı programının direktörüdür.
//Dr. Nimrod Goren, Mitvim Enstitüsü'nün kurucusu ve başkanıdır.