"İran-İsrail gerginliği: nükleer anlaşmaya geri dönün ya da bölgenin alevler içinde yükseldiğini göreceksiniz."
Devam eden Siyonist rejim İsrail sabotajı ve nükleer anlaşmanın yeniden canlanmasının yokluğunda, nükleer silah programlarının çoğalmasını ve yeni savaşların patlak verdiğini görebiliriz
Natanz saldırısı, İran ile BM Güvenlik Konseyi'nin beş daimi üyesi ile Almanya arasında 2015 nükleer anlaşmasını yeniden canlandırmayı amaçlayan Viyana'daki ikinci tur görüşmelerden hemen önce geldi. İsrail bu anlaşmaya şiddetle karşı çıktı ve eski ABD Başkanı Donald Trump Mayıs 2018'de geri çekildi.
İran Dışişleri Bakanlığı, Natanz saldırısından işgalci rejim İsrail'i “nükleer terörizm” ve “insanlığa karşı suç” olarak nitelendirdi. Sabotaja yanıt olarak İran, Natanz'da 1.000 gelişmiş santrifüjleri harekete geçireceğini ve silah sınıfı olarak kabul edilen %60 seviyesine yakın %90'a zenginleştirilmiş az miktarda olsa da uranyum üretmeye başlayacağını açıkladı.
Sabotajın ABD Başkanı Joe Biden'in nükleer anlaşmayı yeniden canlandırma kararını baltalamayı amaçladığına dair çok az şüphe var. Washington Post başyazısında, ”geçen hafta ABD ve İsrail çıkarlarında keskin bir ayrışmanın altını çizdi” dedi .
Siyonist rejim İsrail'in İran nükleer anlaşmasını yeniden canlandırmaya muhalefetinin olumsuz siyasi ve güvenlik sonuçlarına ek olarak, başka sonuçlar da var. Teknik olarak, İran'ın nükleer programı ile örneğin bir zenginleştirme tesisini yalnızca montaj gerektiren bir kit olarak ithal etmeye çalışan Libya'nınki arasında büyük bir fark var. İran, üniversitelerinde araştırma ve geliştirme ile başlayan ve daha sonra makine ve elektrik sektörlerinde endüstriyel kalkınmaya devam eden programını aşağıdan yukarıya doğru inşa etti.
İlk nesil İran santrifüjlerinin, Abdulkadir Hanağa tarafından sağlanan birinci nesil Pakistan santrifüjlerinin basit kopyaları olduğu ve bunun da bir alüminyum rotorlu erken bir Hollanda tasarımına dayandığı doğrudur. İran'ın nükleer anlaşma ile sınırlı olduğu Pakistan tasarımı, şu anda Avrupa çok uluslu zenginleştirme şirketi Urenco tarafından konuşlandırılan çok daha verimli tasarımlarla karşılaştırılamaz.
Stratejik Hata
Bununla birlikte, bu arada, Urenco'nun izlediği gelişme çizgisini takiben, İran'ın santrifüj uzmanları, karbon fiber takviyeli kompozitlerden yapılmış rotorlarla yeni nesil çok daha gelişmiş santrifüjler geliştirebildiler.
Bu nedenle işgalci rejim İsrail, Natanz'ı sabote ederek, İran'ın eski, verimsiz santrifüjlerini çok daha gelişmiş tasarımlarla değiştirmesi için bir açılış yaratarak stratejik bir hata yapmış olabilir; bu, İran'ın 50 nükleer anlaşması ile sınırlı olduğu ilk nesil IR-1'lerden 2015 kat daha hızlı olduğu bildirildi.
Son yirmi yılda İran, küçük denizaltılar inşa etmede de ilerleme kaydetti ve ABD, Rusya, İngiltere, Fransa, Çin ve Hindistan tarafından geliştirilenlere benzer nükleer enerjili denizaltılar geliştirmeye ilgi duyduğunu belirtti.
ABD ve İngiltere, bir denizaltının ömrü boyunca yakıt ikmali yapılması gerekmeyen kompakt reaktörler yapmak için % 90'ten daha fazla zenginleştirilmiş uranyum kullanıyor. Bu nedenle İran, ABD ve İngiltere tarafından belirlenen örneği, deniz programı için % 60 zenginleştirilmiş uranyum üretme planlarını haklı çıkarmak için kullandı.
Son yıllarda, İran'ın nükleer bilim adamları-bazıları İsrail rejimi tarafından suikaste uğratılarak (terör) öldürüldü-uluslararası akademik eğitime erişimi olmayan bir nükleer uzman kadrosu oluşturdular. İran üniversitelerinde nükleer fizik ve nükleer mühendislik alanlarında uzmanlar eğitilmiştir. Hiç kimse İran'ın insan kaynaklarını küçümsememelidir; İran'ın nükleer programı artık sabotaj veya bombalama ile yok edilemez.
Artan Kaldıraç
Trump'ın nükleer anlaşmadan çekilmesinden üç yıl sonra İran, uranyum zenginleştirme seviyesini %3.67'den %20'ye çıkardı. İsrail sabotajından sonra bu rakam % 60'a ulaştı.
İran'ın nükleer programının tarihi, ABD ve İsrail'in zorlamalarına yanıt olarak İran'ın nükleer programının kendi kaldıraçlarını artırma kapasitesini nasıl artırdığını gösteriyor.
Bu nedenle, nükleer anlaşmanın yeniden canlanmasının yokluğunda ve devam eden İsrail sabotajıyla anlaşmanın hayatta kalamayacağı ve son devletin nükleer silahlı bir İran olacağı muhtemel görünüyor. Muhafazakar görüşteki Kayhan Gazetesi’nin bir başyazısına göre, İran “Viyana görüşmelerinden çıkmalı, tüm nükleer taahhütleri askıya almalı, İsrail'e misilleme yapmalı ve sabotajın arkasındaki iç sızma ağını tespit etmeli ve kökünden sökmeli”.
Ancak ileriye doğru alternatif bir yol var: İran anlaşmasını kurtar. Anlaşmaya göre, İran, Proliferasyon Önleme Antlaşması'na üye bir devletin şimdiye kadar kabul ettiği en kapsamlı şeffaflık önlemlerini ve sınırlarını kabul etti. Bu model, nükleer enerji programlarını takip eden diğer ülkeler tarafından kabul edilmelidir. Bu nedenle, uluslararası toplum için İran anlaşmasını korumak, proliferasyon rejimini güçlendirmek için hayati bir ilk adım olmalıdır.
Nükleer anlaşma ayrıca Körfez'de nükleer silahsız bir bölge için potansiyel bir temel oluşturuyor. İran Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani , 2019'te BM'ye, silah kontrolü ve kitle imha silahlarından arındırılmış bir bölge kurulması gibi Körfez çevresinde işbirliği ve güvenlik için geniş bir fikir yelpazesi de dahil olmak üzere Hürmüz Barış Çabası için bir öneri sundu.
İran nükleer anlaşmasının çökmesine izin verilirse, böyle bir bölgeyi gerçekleştirme şansı sıfır olacaktır. Bunun yerine, Suudi Arabistan'ın kendi nükleer silah programını ve belki de Türkiye ve Mısır'ı da takip ettiğini görebiliriz.
Tabii ki, İsrail ve ABD onları durdurmaya çalışmak zorunda kalacaklardı ve bu hareket de bölgede daha fazla savaşla sonuçlanacak.
Viyana'daki mevcut müzakerelerde tehlikede olan şey de budur.
/Middle East Eye’den tercüme İsrailpost
/Seyit Hüseyin Musavian
/Seyid Hüseyin Musavian, Princeton Üniversitesi'nde Ortadoğu güvenlik ve nükleer politika uzmanı ve İran Ulusal Güvenlik Dış İlişkiler Komitesi'nin eski başkanıdır.
Kitapları: ”İran ve Amerika Birleşik Devletleri: Başarısız geçmiş ve barışa giden yol hakkında içeriden bir bakış“
Mayıs 2014'te Bloomsbury tarafından, Mayıs 2020'de Routledge tarafından yayınlanan ”Kitle imha silahlarından arındırılmış bir Ortadoğu " tarafından yayınlandı.
/İsrailpost için Abdullah Yiğit tarafından tercüme ve edit yapılmıştır.